UODO w dniu 10.08.2020 roku opublikowałna swojej stronie odpowiedź na pytanie: “Czy poradnie psychologiczno–pedagogiczne, przetwarzając dane o stanie zdrowia na potrzeby realizowanej pomocy psychologiczno–pedagogicznej (w tym przeprowadzania diagnozy i sporządzania opinii oraz orzeczeń), mogą stosować którąkolwiek inną przesłankę, niż określona w art. 9 ust. 2 lit. a RODO?” Pytanie, w mojej ocenie, jest zasadne z uwagi na fakt, że przepisy o poradniach nie są kompleksowo uregulowane, a sprecyzowanie prawidłowej podstawy prawnej może sprawiać kłopot.
W odpowiedzi UODO stwierdził, że:
Poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne, udzielające dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a także pomocy uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu, wchodzą w skład systemu oświaty.
Szczegółowe zasady działania poradni publicznych oraz wydawania przez nie orzeczeń i opinii zawarte są w rozporządzeniach wykonawczych, w szczególności w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych oraz w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych.
W ustawie nie określono zakresu danych osobowych, do którego przetwarzania jest uprawniona poradnia, wskazano natomiast uprawnienia poradni do wydawania określonych opinii oraz orzeczeń i sytuacje w życiu szkolnym dziecka i rodziców, do których ów opinie i orzeczenia są niezbędne, np. opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego albo indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania.
W celu udzielenia pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym wydania opinii i orzeczenia, niezbędne jest przetwarzanie danych osobowych, w tym szczególnych kategorii tych danych (np. informacji o stanie zdrowia)
Zgodnie § 5 rozporządzenia w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, poradnia wydaje opinię i orzeczenie na pisemny wniosek rodzica dziecka albo pełnoletniego ucznia. Złożenie takiego wniosku nie jest obowiązkowe, tak samo jak korzystanie z pomocy, którą oferuje poradnia. Jest to dobrowolna decyzja rodziców dziecka albo pełnoletniego ucznia.
Jeśli rodzic jednak zdecyduje się na skorzystanie z pomocy poradni, przesłanką legalizującą stanowić będzie art. 9 ust. 2 lit. g RODO, tj. przetwarzanie to jest niezbędne ze względów związanych z ważnym interesem publicznym, na podstawie prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego, które są proporcjonalne do wyznaczonego celu, nie naruszają istoty prawa do ochrony danych i przewidują odpowiednie i konkretne środki ochrony praw podstawowych i interesów osoby, której dane dotyczą. W przypadku tej przesłanki niezbędne jest wskazywanie dodatkowo przepisów prawa konkretyzujących zadania poradni.
Udostępnienie treści orzeczenia lub opinii z poradni szkole, do której uczęszcza dziecko
Z inną sytuacją mamy do czynienia wówczas, gdy rodzice podejmują decyzję o tym, że złożą orzeczenie lub opinię w szkole, do której uczęszcza ich dziecko.
Zgodnie bowiem z § 6 ust. 2 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych w przypadku, gdy opinia dotyczy dziecka uczęszczającego do przedszkola, szkoły lub placówki albo pełnoletniego ucznia uczęszczającego do szkoły lub placówki, na pisemny wniosek odpowiednio rodziców albo pełnoletniego ucznia, poradnia przekazuje kopię opinii do przedszkola, szkoły lub placówki, do której dziecko albo pełnoletni uczeń uczęszcza. Oznacza to, że dane dotyczące dziecka są przekazywane między ww. administratorami jedynie na podstawie zgody rodziców albo pełnoletniego ucznia – art. 9 ust. 2 lit. a RODO.
Oświadczenie o wyrażeniu zgody na wniosku o wydanie opinii lub orzeczenia
UODO zwrócił również uwagę na nieprawidłowość w przepisach, do których odnosił się w trakcie opiniowania projektu rozporządzenia, mianowicie: w § 6 ust. 2 pkt 1 ww. rozporządzenia wskazano, że wniosek o wydanie orzeczenia lub opinii zawiera także oświadczenie wnioskodawcy o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych, o której mowa w art. 23 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 922), w celu wydania orzeczenia lub opinii.
Co do zasady, zgoda powinna być przesłanką legalizującą przetwarzanie danych osobowych tylko w sytuacjach, w których nie można oprzeć się na innej podstawie. W tej sytuacji przetwarzanie ma swoje uzasadnienie w obowiązujących przepisach prawa, jednak jak już wspomniano, nie określono w sposób kompletny tego przetwarzania (zakresu, celu, środków ochrony). Przepisy powszechnie obowiązującego prawa powinny w sposób wyczerpujący wyznaczyć zasady przetwarzania danych osobowych i nie powinny być uzupełniane czy zastępowane mocą oświadczeń woli osób, których dane dotyczą, tym bardziej że zgoda na przetwarzanie danych osobowych może być odwołana w każdym czasie i powinna być dobrowolna.
Uwagi UODO (ówczesny GIODO) nie zostały jednak przez projektodawcę uwzględnione. Co nie zmienia faktu, że zgodnie z przepisami RODO, podstwą prawną do przetwarzania szczególnych kategorii danych osobowych w celu wydania opinii i orzeczenia jest art. 9 ust. 2 lit. g RODO, a nie zgoda.
UODO w dniu 10.08.2020 roku opublikował na swojej stronie odpowiedź na pytanie: “Czy poradnie psychologiczno–pedagogiczne, przetwarzając dane o stanie zdrowia na potrzeby realizowanej pomocy psychologiczno–pedagogicznej (w tym przeprowadzania diagnozy i sporządzania opinii oraz orzeczeń), mogą stosować którąkolwiek inną przesłankę, niż określona w art. 9 ust. 2 lit. a RODO?” Pytanie, w mojej ocenie, jest zasadne z uwagi na fakt, że przepisy o poradniach nie są kompleksowo uregulowane, a sprecyzowanie prawidłowej podstawy prawnej może sprawiać kłopot.
W odpowiedzi UODO stwierdził, że:
Udostępnienie treści orzeczenia lub opinii z poradni szkole, do której uczęszcza dziecko
Z inną sytuacją mamy do czynienia wówczas, gdy rodzice podejmują decyzję o tym, że złożą orzeczenie lub opinię w szkole, do której uczęszcza ich dziecko.
Zgodnie bowiem z § 6 ust. 2 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych w przypadku, gdy opinia dotyczy dziecka uczęszczającego do przedszkola, szkoły lub placówki albo pełnoletniego ucznia uczęszczającego do szkoły lub placówki, na pisemny wniosek odpowiednio rodziców albo pełnoletniego ucznia, poradnia przekazuje kopię opinii do przedszkola, szkoły lub placówki, do której dziecko albo pełnoletni uczeń uczęszcza. Oznacza to, że dane dotyczące dziecka są przekazywane między ww. administratorami jedynie na podstawie zgody rodziców albo pełnoletniego ucznia – art. 9 ust. 2 lit. a RODO.
Oświadczenie o wyrażeniu zgody na wniosku o wydanie opinii lub orzeczenia
UODO zwrócił również uwagę na nieprawidłowość w przepisach, do których odnosił się w trakcie opiniowania projektu rozporządzenia, mianowicie: w § 6 ust. 2 pkt 1 ww. rozporządzenia wskazano, że wniosek o wydanie orzeczenia lub opinii zawiera także oświadczenie wnioskodawcy o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych, o której mowa w art. 23 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 922), w celu wydania orzeczenia lub opinii.
Co do zasady, zgoda powinna być przesłanką legalizującą przetwarzanie danych osobowych tylko w sytuacjach, w których nie można oprzeć się na innej podstawie. W tej sytuacji przetwarzanie ma swoje uzasadnienie w obowiązujących przepisach prawa, jednak jak już wspomniano, nie określono w sposób kompletny tego przetwarzania (zakresu, celu, środków ochrony). Przepisy powszechnie obowiązującego prawa powinny w sposób wyczerpujący wyznaczyć zasady przetwarzania danych osobowych i nie powinny być uzupełniane czy zastępowane mocą oświadczeń woli osób, których dane dotyczą, tym bardziej że zgoda na przetwarzanie danych osobowych może być odwołana w każdym czasie i powinna być dobrowolna.
Uwagi UODO (ówczesny GIODO) nie zostały jednak przez projektodawcę uwzględnione. Co nie zmienia faktu, że zgodnie z przepisami RODO, podstwą prawną do przetwarzania szczególnych kategorii danych osobowych w celu wydania opinii i orzeczenia jest art. 9 ust. 2 lit. g RODO, a nie zgoda.
Ostatnie wpisy
O mnie
Magdalena Gujska
Kategorie